Chất lỏng cắt, còn được gọi là chất làm mát, dầu cắt, hợp chất cắt hoặc chất bôi trơn, là một loại chất lỏng công nghiệp được sử dụng trong quá trình cắt kim loại như gia công CNC để làm mát và bôi trơn các dụng cụ cắt và chi tiết gia công. Dầu máy cắt CNC bao gồm nhiều chất phụ trợ siêu chức năng thông qua sự phối hợp hợp chất khoa học, thường được làm từ sản phẩm chưng cất dầu mỏ, mỡ động vật, dầu thực vật, nước và không khí hoặc các thành phần thô khác. Bên cạnh những lợi ích, việc con người tiếp xúc với dầu máy cắt CNC trong thời gian dài có thể để lại một số hệ quả nhất định.
Dầu máy cắt được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực CNC
Các loại dầu máy cắt
Dầu máy cắt được chia thành 3 loại khác nhau, chúng có sự khác biệt về thành phần cũng như tính chất:
1. Chất lỏng cắt gọt hòa tan trong nước: Thành phần chính của nó là nước. Do khả năng dẫn nhiệt của nước gấp ba lần so với dầu nên hiệu suất làm mát của nó rất tốt. Thêm một lượng chất chống gỉ nhất định cũng có thể bôi trơn và chống gỉ.
2. Nhũ tương: Được chia thành 3 loại:
– Nhũ tương thông thường: Được tạo thành từ chất chống gỉ, chất nhũ hóa và dầu khoáng. Nó có hiệu suất làm mát, làm sạch và bôi trơn tốt, cũng như chống rỉ sét.
– Nhũ tương chống gỉ: Có nhiều chất chống gỉ hơn so với nhũ tương thông thường, được sử dụng cho quy trình chống gỉ nghiêm ngặt và các khu vực có khí hậu ẩm ướt.
– Nhũ tương cực áp: thêm phụ gia cực áp lưu huỳnh, phốt pho, clo, có thể tạo thành màng hấp phụ dưới nhiệt độ và áp suất cao trong quá trình cắt, để bôi trơn.
3. Dầu cắt gọt: Được chia thành 2 loại:
– Dầu khoáng: dầu máy, dầu diesel, dầu hỏa, v.v., thích hợp cho bôi trơn thông thường.
– Dầu động vật, thực vật và dầu hỗn hợp: dầu đậu nành, dầu hạt cải, dầu hạt bông, dầu thầu dầu, mỡ lợn, v.v. (3) Dầu cắt gọt cực áp: được chế tạo từ dầu khoáng, thêm dầu, phụ gia cực áp và chất ức chế rỉ sét .
Các chất lỏng cắt kim loại khác bao gồm bột nhão, gel, bình xịt (sương mù) và không khí hoặc các loại khí khác.
Dầu máy cắt CNC cần được thu hồi trước khi chúng tác động đến sức khỏe công nhân
Tác động của dầu máy cắt với công nhân
Tiếp xúc với dầu cắt có thể xảy ra theo ba cách chính. Tiếp xúc trực tiếp xảy ra khi công nhân không sử dụng thiết bị an toàn phù hợp và nhúng tay vào dầu cắt gọt, làm ngập máy hoặc chạm vào một bộ phận của máy bị dính dầu cắt gọt. Tiếp xúc trực tiếp cũng có thể xảy ra khi một công nhân bị bắn nước do không có hoặc không có tấm chắn nước bắn không đúng cách.
Thông thường, việc tiếp xúc với dầu cắt gọt một lần không phải là mối lo ngại lớn về sức khỏe đối với người lao động; tuy nhiên, tiếp xúc trực tiếp lâu dài có thể gây ra bệnh ngoài da, chẳng hạn như viêm da tiếp xúc kích ứng hoặc thậm chí là ung thư. Các triệu chứng tiếp xúc trực tiếp bao gồm kích ứng, ngứa, rát và đổi màu. Người lao động có thể bị tàn tật do da của họ bị tổn thương theo thời gian, đặc biệt là ở tay.
Tiếp xúc đường hô hấp xảy ra khi hít phải sương mù dầu cắt gọt. Sương mù hít phải có thể là hỗn hợp của chính chất lỏng, các hạt kim loại và vi khuẩn hoặc nấm đã phát triển trong chất lỏng đó theo thời gian. Tất cả những khía cạnh này của sương mù dầu cắt có thể là một mối đe dọa sức khỏe. Người công nhân rất có thể tiếp xúc với hơi dầu cắt gọt khi làm việc trực tiếp với máy gia công kim loại ở những khu vực không được đóng kín hoặc thông gió thích hợp.
Những công nhân thường xuyên tiếp xúc với sương dầu cắt gọt có nguy cơ cao mắc bệnh hen suyễn, viêm phế quản và kích ứng đường hô hấp, có thể dẫn đến khó thở. Hít phải vi khuẩn hoặc nấm phát triển trong dầu cắt gọt có thể gây ra các triệu chứng giống như bệnh cúm như sốt hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bệnh hen suyễn. Ngoài ra, tiếp xúc với sương mù dầu cắt cấp tính có thể gây kích ứng mắt, mũi và cổ họng, gây đau đầu, chóng mặt và buồn ngủ.
Ít phổ biến hơn so với việc tiếp xúc với dầu cắt gọt qua đường hô hấp và tiếp xúc trực tiếp là nuốt phải dầu cắt gọt qua miệng. Điều này thường xảy ra khi tay và ngón tay không được rửa sạch đúng cách trước khi ăn hoặc hút thuốc, hoặc khi ăn hoặc uống diễn ra trong khu vực làm việc và thức ăn bị nhiễm dầu cắt gọt. Nuốt phải dầu cắt gọt có thể gây kích ứng nghiêm trọng cho đường tiêu hóa, nôn mửa và tiêu chảy.
Tiếp xúc lâu dài với dầu cắt gọt có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư và bệnh phổi. Nguy cơ này, mặc dù vẫn còn, nhưng đã giảm với công nghệ mới và các công nghệ kiểm soát tốt hơn giúp tăng độ an toàn. Việc sử dụng các loại dầu tinh chế cao và thay thế các vật liệu gây ung thư bằng các chất thay thế an toàn hơn cũng đóng một vai trò trong việc giảm tỷ lệ ung thư ở những người tiếp xúc với dầu cắt gọt.
Với những ảnh hưởng trên của dầu máy cắt CNC, tại các nhà máy nên trên bị thiết bị xử lý dầu máy cắt, giảm thiểu tối đa sự phát tán của chúng ra môi trường cũng như tác động đến con người.