Chất thải dược phẩm và phương án hạn chế sự tác động đến môi trường

Dược phẩm hay còn gọi là thuốc đóng vai trò không thể thiếu trong cuộc sống của con người hiện nay. Nhờ có thuốc, việc điều trị bệnh trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn, thậm chí cứu chữa con người thoát khỏi cái chết. Không chỉ với con người, động vật cũng cần đến dược phẩm.

Tuy nhiên, xung quanh đến vấn đề sự tác động của dược phẩm đến môi trường, đặc biệt là thuốc hết hạn là điều được các nhà môi trường quan tâm. Thuốc bị thải bỏ không đúng cách sẽ làm ảnh hưởng đến môi trường nước, đất với nhiều hệ lụy đáng lo ngại.

Thuốc cần được kê đơn, sử dụng đúng cách và loại bỏ theo phương pháp phù hợp vì chính con người và môi trường xunh quanh

Một phần đáng kể thuốc gia dụng bị vứt bỏ, với số lượng tăng đều đặn do tiêu dùng tăng

Thuốc gia dụng vẫn không được sử dụng vì nhiều lý do. Việc phục hồi sớm, thay đổi liệu pháp, không tuân thủ hoặc sai sót trong kê đơn và mua thuốc có thể dẫn đến tình trạng thuốc không được sử dụng. Các nghiên cứu ở Hoa Kỳ ước tính rằng có tới 42% thuốc theo toa vẫn chưa được sử dụng và sáu trong số mười bệnh nhân cho biết họ còn sót lại opioid sau khi hoàn thành đợt điều trị. Tại Pháp, ước tính có khoảng 17.300 tấn dược phẩm trở thành rác thải vào năm 2019 , xấp xỉ 260g thuốc trên đầu người.

Trong khi đó, tiêu thụ dược phẩm đang tăng lên do dân số già và ngày càng tăng, sự gia tăng các tình trạng sức khỏe mãn tính và những thay đổi trong thực hành lâm sàng. Trong hai thập kỷ qua, mức tiêu thụ bình quân đầu người đối với các chất điều chỉnh lipid (chẳng hạn như statin làm giảm cholesterol) đã tăng gần gấp 4 lần và mức tiêu thụ thuốc chống đái tháo đường và chống trầm cảm bình quân đầu người đã tăng gấp đôi ở các nước OECD.

Thuốc chưa sử dụng hoặc hết hạn gây hại cho môi trường của chúng ta và có thể gây rủi ro cho sức khỏe cộng đồng

Việc vứt bỏ thuốc không sử dụng hoặc hết hạn không đúng cách đang diễn ra phổ biến và không chỉ gây lãng phí tài nguyên chăm sóc sức khỏe mà còn gây ra rủi ro đáng kể cho ô nhiễm môi trường. Các nghiên cứu về độc tố sinh thái cho thấy tác dụng đáng lo ngại của dược phẩm đối với sức khỏe hệ sinh thái . Các tác động quan sát được đối với động vật hoang dã bao gồm dấu vết của thuốc tránh thai gây ra sự nữ hóa và suy giảm khả năng sinh sản của cá và động vật lưỡng cư, ngoài ra, dư lượng thuốc tâm thần làm thay đổi hành vi của cá .

Còn có những rủi ro nghiêm trọng đối với sức khỏe con người bao gồm ngộ độc do tai nạn hoặc cố ý lạm dụng nếu thuốc không sử dụng không được lưu trữ và xử lý an toàn. Đồng thời, thuốc kháng sinh bị rò rỉ có thể góp phần vào sự phát triển của vi khuẩn kháng kháng sinh, khiến việc điều trị không hiệu quả và gây rủi ro nghiêm trọng cho sức khỏe cộng đồng .

Chuyên gia cảnh báo dư lượng thuốc tránh thai ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của các loài động vật

Cần làm gì để giảm thiểu và quản lý tốt hơn rác thải sinh hoạt ngành dược?

Báo cáo OECD được công bố gần đây  “Quản lý chất thải dược phẩm hộ gia đình” đưa ra ba khuyến nghị chính để hạn chế tác động môi trường từ thuốc hết hạn sử dụng hoặc không sử dụng.

1. Tránh lãng phí thuốc khi có thể

Chu kỳ kê đơn ngắn hơn và kê đơn với số lượng nhỏ hơn, cũng như điều chỉnh kích thước bao bì giúp giảm thiểu lượng thuốc còn sót lại sau khi phục hồi hoặc trong trường hợp thay đổi liệu pháp. Chẳng hạn, Pháp gần đây đã thông qua luật cho phép các nhà thuốc cộng đồng phân phát thuốc theo toa, bao gồm cả thuốc kháng sinh, cho từng đơn vị riêng lẻ .

Phân phối lại cũng có thể giúp tránh lãng phí thuốc. Mặc dù những sáng kiến ​​này vẫn còn tương đối hẹp và gặp phải những rào cản về đảm bảo chất lượng và hàng giả, nhưng một số sáng kiến ​​vẫn tồn tại. Tại Hà Lan, Pharmaswap cung cấp một nền tảng cho các hiệu thuốc để giao dịch các loại thuốc sắp hết hạn sử dụng và chưa mở .

2 . Cải thiện việc thu gom và xử lý chất thải không thể tránh khỏi

Loại bỏ hoàn toàn chất thải thuốc là không thực tế. Một số bệnh nhân có thể phục hồi nhanh hơn dự kiến, thay đổi phương pháp điều trị hoặc không tuân thủ các phương pháp điều trị theo quy định. Do đó, đảm bảo thu gom và xử lý đúng cách chất thải y tế không thể tránh khỏi này là rất quan trọng.

Nhiều quốc gia có sẵn các hệ thống thu gom riêng biệt, có thể ngăn rò rỉ ra môi trường qua nước thải hoặc bãi chôn lấp và tránh sử dụng sai mục đích. Đặc biệt, các kế hoạch thu hồi được tổ chức như một phần của phương pháp tiếp cận mở rộng trách nhiệm của nhà sản xuất (EPR) đã cho thấy hiệu quả, đồng thời thực hiện nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền (ví dụ như ở Pháp, Thụy Điển, Bồ Đào Nha hoặc Tây Ban Nha ). Lý tưởng nhất là việc thu hồi thuốc nên được cung cấp cho người tiêu dùng quanh năm tại các điểm thu gom thuận tiện và miễn phí để giảm thiểu chi phí giao dịch so với các cách xử lý khác.

3. Nâng cao nhận thức

Nhận thức của công chúng về các tuyến xử lý thích hợp vẫn còn hạn chế ở nhiều quốc gia. Ở Hà Lan, 17,5% không biết rằng không nên dội thuốc dạng lỏng và 35% người Canada không biết về cách xử lý thuốc không dùng đúng cách . Trong một cuộc khảo sát ở Hoa Kỳ, 45% số người được hỏi không nhớ đã nhận được thông tin về các biện pháp xử lý đúng cách .

Do đó, các chiến dịch truyền thông tập trung tốt là rất cần thiết. Một số chương trình EPR yêu cầu một phần ngân sách của chương trình được chi cho truyền thông và tiếp cận cộng đồng. Ngoài ra, các bác sĩ và dược sĩ đóng một vai trò quan trọng trong việc thông báo cho công chúng về việc xử lý thích hợp các loại thuốc không sử dụng của họ. Tờ rơi thông tin được phát cùng với sản phẩm là một cách để thông báo cho bệnh nhân và người tiêu dùng.

Nguồn tin: oecd-environment-focus.blog