Chưa có sản phẩm trong giỏ hàng.
Tin tức môi trường
Rủi ro về sức khỏe khi đốt chất thải ở Lebanon
Khói bụi xuất hiện ở Lebanon dày đặc như sương mù khiến người dân liên tục rơi vào tình trạng khó thở. Thậm chí, nhiều khi ngủ dậy, họ thấy cả tro nằm trong nước bọt của mình. Nồng độ mùi hôi thối cao khiến nhiều người bị choáng váng, đau đầu, tiềm ẩn nhiều mối nguy hại về sức khỏe.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này đó là những bãi rác lộ thiên. Đây là một thực tế nguy hiển, diễn ra trên diện rộng tại Lebanon và làm tăng nguy cơ dẫn đến các vấn đề về sức khỏe ngắn hạn cũng như dài hạn. Ở một góc độ khác, vấn đề còn liên quan đến sự quản lý của Chính quyền Lebanon trong việc bảo vệ sức khỏe người dân. Đất lộ thiên là hậu quả của việc chính phủ không quản lý việc thu gom, tái chế chất thải đúng cách, đúng theo quy định của môi trường. Trẻ em và người cao tuổi là 2 đối tượng dễ bị tổn thương hơn cả.
Việc đốt chất thải lộ thiên xảy ra khi các kế hoạch quản lý chất thải hiện có bị phá vỡ, chẳng hạn như cuộc khủng hoảng quản lý chất thải xảy ra ở Beirut và xung quanh Núi Lebanon vào năm 2015 đã khiến rác thải chất đống trên đường phố.
Một bãi rác lộ thiên ở Baalbek chỉ cách nhà của gia đình này vài mét
Việc đốt rác lộ thiên ở Lebanon có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của người dân sống gần đó. Một loạt các nghiên cứu khoa học đã ghi nhận những nguy hiểm mà khí thải từ việc đốt rác thải sinh hoạt không đúng quy định gây ra cho sức khỏe con người. Chúng bao gồm các hạt bụi mịn, dioxin, các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi, hydrocacbon thơm đa vòng và biphenyl polychlorinated, … đây đều là các chất nguy hại, làm tăng nguy cơ dẫn đến bệnh tim, ung thư, bệnh ngoài da, hen suyễn và các bệnh về đường hô hấp. Việc đốt rác thải lộ thiên còn nguy hiểm hơn khi chúng khiến dòng nước của thành phố bị xâm hại.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát hiện ra rằng những người sống gần khu vực đốt chất thải lộ thiên đã gặp phải một loạt các vấn đề sức khỏe khi thường xuyên phải hít khói đốt rác. Chúng bao gồm bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, ho, kích ứng cổ họng, viêm da và hen suyễn. Qua khảo sát thực tế, người dân cho biết các chứng bệnh có thể phát triển sau khi quá trình đốt rác diễn ra hoặc khi họ đã chuyển đến một nơi sinh sống tốt hơn. Một vài người đang bị bệnh cảm thấy tốt hơn khi chuyển đến nơi mới hoặc khi hoạt động đốt rác ngưng lại.
Do tác động có hại đến sức khỏe của việc đốt rác thải, chính quyền Lebanon buộc phải đưa ra các điều luật, tham gia Công ước Quốc tế về các Quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa (ICESCR). Theo đó, nước này phải thực hiện các bước để mọi người dân đều có cơ hội sống trong một môi trường trong lành.
Trong khi các yếu tố khác có thể đóng một phần trong những nguyên nhân gây bệnh thì mức độ ô nhiễm không khí do đốt chất thải lộ thiên đóng vai trò quan trọng, mối tương quan giữa khối lượng rác thải, thời gian đốt rác và sức khỏe cộng đồng đã được làm rõ.
Tất cả các chuyên gia đều khẳng định, việc đốt chất thải lộ thiên gây ra các bệnh về đường hô hấp. Các bác sĩ ở trong khu vực và gần Beirut thường ghi nhận sự gia tăng các ca bệnh hô hấp từ những người sinh sống tại/ hoặc gần nơi đốt rác thải.
Những người sống gần các bãi rác lộ thiên ở Lebanon cho biết: họ không thể thực hiện các hoạt động ở ngoài trời, khó ngủ vì ô nhiễm không khí hoặc phải rời khỏi nhà khi việc đốt rác đang diễn ra. Một số cư dân cho biết đã chuyển hẳn đến một địa điểm khác để tránh những ảnh hưởng sức khỏe từ việc đốt chất thải lộ thiên.
Một bãi rác mở ở Bar Elias, nơi cư dân gần đó cho biết việc đốt rác đã diễn ra trong nhiều năm.
Leila, sống ở Sin el Fil ở Beirut, đã mô tả việc đốt rác thải gần căn hộ của mình kể từ mùa hè năm 2016 và đang diễn ra vào thời điểm phỏng vấn vào tháng 11 năm 2016, đã ảnh hưởng đến cô như thế nào: Tôi bắt đầu cảm nhận được khi mùi khói xuất hiện. Và sau đó làn khói trắng này bắt đầu bốc lên và bao quanh tòa nhà của chúng tôi. Việc đốt rác thải thường bắt đầu vào ban đêm và kéo dài đến rạng sáng. Tôi ngay lập tức chạy ra ban công, lấy đồ giặt và khóa tất cả các cửa sổ, tất cả các cửa ra vào. Nhưng mùi, khói vẫn xuất hiện. Chúng tôi không thể bật máy lạnh. Chúng tôi không thể ngủ được. Chúng tôi thức cho đến sáng và chúng tôi cảm thấy rất ngột ngạt. Chuyện này xảy ra vào đêm qua, bắt đầu từ nửa đêm. Ngay cả khi hiện tại tôi rời khỏi khu vực đó, nhưng khói bụi vẫn đang tồn tại và gây ra hậu quả cho cơ thể tôi.
Đại đa số cư dân được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cho biết họ bị ảnh hưởng sức khỏe do đốt và hít phải khói từ việc đốt chất thải lộ thiên. Ba mươi tám người cho biết họ đang bị các vấn đề về hô hấp bao gồm bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, ho, rát cổ họng và hen suyễn. Ba mươi hai người đã tìm cách điều trị y tế cho những căn bệnh hô hấp này và đã được các bác sĩ yêu cầu sử dụng mặt dạ dưỡng khí.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cũng đã ghi nhận trường hợp đốt cháy lộ thiên ngay gần trường học. Rác được đổ và đốt bên kia đường đối với trường học trong bốn ngày đã khiến Giáo viên và phụ huynh phải áp dụng các biện pháp khẩn cấp và đưa trẻ về nhà.
Tại ba bãi rác lớn, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã sử dụng một máy bay không người lái, hoặc máy bay không người lái để chụp ảnh từ trên không. Tại mỗi địa điểm, các hình ảnh cho thấy những hình ảnh thực tế “kinh hoàng” từ việc đốt rác.
Bên cạnh những lo lắng về sức khỏe, nhiều người tỏ ra lo ngại khi họ không biết liệu việc đốt rác bao giờ mới kết thúc và nguy cơ họ phải gánh chụi những căn bệnh nguy hiểm bao gồm cả ung thư, tổn thất tâm lý. Các bậc phụ huynh bày tỏ sự thất vọng vì họ đã không thể bảo vệ con mình khỏi những ảnh hưởng sức khỏe có thể xảy ra từ việc đốt rác thải.
Việc đốt rác công khai ở Lebanon đã có tác động không nhỏ đến người dân ở các khu vực thu nhập thấp. Một bản đồ về các bãi rác ở Lebanon do Bộ Môi trường và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) cung cấp cho Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho thấy mặc dù có hơn 100 bãi rác ở Beirut và Núi Lebanon, nhưng cỉ có 9 bãi rác nằm ở trong hoặc gần khu vực sinh sống của những người giàu có (khoảng 50% dân số), gần 150 bãi rác lộ thiên còn lại nằm ở khắp đất nước- nơi sinh sống của 50% dân số khác. Hầu hết các bãi rác thường xuyên diễn ra việc đốt rác thải nằm ở một số khu vực nghèo nhất trong nước, bao gồm Thung lũng Bekaa, Nabatieh và phía nam.
Một gia đình ở Baalbek sống ở gần nơi đốt rác thải đã sử dụng máy thở oxy.
Lebanon chưa thực hiện kế hoạch quản lý chất thải rắn trên phạm vi toàn quốc. Theo các số liệu gần đây được chính phủ công khai, Lebanon chỉ tạo ra hơn 2 triệu tấn chất thải rắn đô thị trong năm 2014. Theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Beirut của Mỹ, chỉ 10-12% chất thải của Lebanon được ủ hoặc tái chế ;77% còn lại được đổ công khai hoặc chôn lấp. Dựa trên số liệu của Bộ Môi trường và UNDP, tính đến năm 2017, cả nước có 941 bãi thải lộ thiên, trong đó có 617 bãi chứa chất thải rắn đô thị. Hơn 150 bãi rác trong số này được đốt cháy ít nhất một lần trong một tuần.
Việc đốt rác lộ thiên cũng gia tăng ở Beirut và Mount Lebanon sau khi hệ thống quản lý rác thải ở những khu vực này bị sụp đổ. Từ đầu cuộc khủng hoảng cho đến ngày 30 tháng 6 năm 2017, cơ quan cứu hỏa Lebanon cho biết họ đã phản hồi 3.612 báo cáo về việc đốt chất thải lộ thiên ở Beirut và Mount Lebanon, và 814 đến từ người dân sống ở các vùng khác trên cả nước. Số vụ đốt cháy lộ thiên được báo cáo ở Mount Lebanon đã tăng 330 phần trăm vào năm 2015 và thêm 250 phần trăm vào năm 2016.
Lịch sử của cuộc khủng hoảng quản lý chất thải ở Lebanon đã có từ vài thập kỷ trở lại đây, với mô hình lập kế hoạch và quản lý yếu kém của chính phủ; hỗ trợ không đầy đủ và giám sát các khu vực bên ngoài Beirut và Núi Lebanon không khoa học; sử dụng quá mức các bãi rác, bãi thải lộ thiên và đốt; phụ thuộc vào tư nhân và các nhà tài trợ quốc tế; và thiếu minh bạch trong quá trình thực hiện. Quản lý chất thải ở Lebanon từ trước đến nay không dựa trên các phương pháp tốt nhất về môi trường và sức khỏe cộng đồng, và các quyết định quan trọng thường được đưa ra vào phút chót, trên cơ sở khẩn cấp.
Kể từ khi cuộc nội chiến Lebanon kết thúc vào năm 1990, chính quyền trung ương đã tập trung các nỗ lực quản lý chất thải của mình vào Beirut và chính quyền Mount Lebanon, trong khi để các thành phố và chính quyền khác tự quản lý các thiết bị của riêng họ.
Các quan chức thành phố bên ngoài Beirut và Mount Lebanon cho rằng chính quyền trung ương đã không hỗ trợ đầy đủ về tài chính hoặc kỹ thuật để quản lý chất thải. Hầu hết các quan chức cho biết chính quyền trung ương đã chậm giải ngân trong Quỹ Đô thị Độc lập vào những năm gần đây, khiến các thành phố gặp khó khăn trong việc quản lý chất thải rắn. Theo một báo cáo của Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Lebanon, các khoản giải ngân của Quỹ Thành phố Độc lập không thường xuyên, và có thể bị trì hoãn kéo dài hàng tháng, hoặc bị thay đổi các tiêu chí. Một báo cáo năm 2010 của Bộ Môi trường cho thấy rằng những sự chậm trễ này góp phần vào việc bán phá giá công khai. Mặc dù một số thành phố gần đây đã thực hiện các biện pháp để hạn chế việc đốt lộ thiên, cư dân bày tỏ sự thất vọng rằng chính quyền đã không xem xét các khiếu nại của họ một cách nghiêm túc và trì hoãn hành động bất chấp sự phản đối kịch liệt. Người dân cũng bức xúc cho biết, mặc dù đã nhiều lần khiếu nại lên chính quyền các thành phố nơi xảy ra việc đốt chất thải nhưng không ai chịu trách nhiệm.
Bộ Môi trường chịu trách nhiệm giám sát môi trường, nhưng dường như thiếu nguồn nhân lực và tài chính cần thiết để thực hiện việc này một cách hiệu quả. Ngân sách của Bộ trong năm 2010 chỉ là 7,325 tỷ LBP (4,88 triệu USD).
Trong cuộc khủng hoảng quản lý rác thải năm 2015, rác thải chất đống trên đường phố Beirut và Mount Lebanon sau khi chính phủ đóng cửa bãi rác trung tâm Naameh mà không xác định được địa điểm thay thế. Một quyết định của nội các vào tháng 3 năm 2016 đã chấm dứt cuộc khủng hoảng đó bằng cách tạo ra hai bãi chôn lấp tạm thời mới và kêu gọi tìm kiếm các giải pháp biến chất thải thành năng lượng trong dài hạn. Kế hoạch này đã loại bỏ phần lớn rác thải trên các đường phố ở Beirut và Mount Lebanon, tuy nhiên cả hai bãi chôn lấp mới đều đang bị kiện cáo và được cho là sẽ đạt công suất vào năm 2018 – trước đó, chính phủ dự đoán vấn đề này xảy ra vào năm 2020. Các cuộc thảo luận về giải pháp lâu dài tập trung vào việc sử dụng các nhà máy đốt rác, tuy nhiên các chuyên gia sức khỏe cộng đồng và các nhà hoạt động môi trường đã nêu lên những lo ngại về việc sử dụng các nhà máy đốt rác như một giải pháp lâu dài ở Lebanon, viện dẫn lo ngại về việc thiếu khung quản lý chất thải, giám sát độc lập, lượng khí thải và chi phí đốt rác cao.
Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã tiến hành nghiên cứu tại 15 thành phố trong đó có một số thành phố trực thuộc Trung ương đã thực hiện các bước để hạn chế đốt rác lộ thiên và đầu tư vào các cơ sở xử lý rác tiên tiến nhưng hầu hết các dự án này đều bị trì hoãn kéo dài trong việc thực hiện do phụ thuộc vào nguồn vốn từ nước ngoài và các tổ chức quốc tế.
Nội các đã thông qua dự thảo luật về quản lý tổng hợp chất thải rắn và gửi lên quốc hội vào năm 2012. Luật sẽ thành lập một Ban quản lý chất thải rắn duy nhất, do Bộ Môi trường đứng đầu, chịu trách nhiệm ra quyết định cấp quốc gia và xử lý chất thải, thug om rác thải. Tuy nhiên, quốc hội vẫn chưa thông qua dự luật.
Việc đốt chất thải lộ thiên vi phạm luật bảo vệ môi trường của Lebanon, trong đó nghiêm cấm việc thải các chất ô nhiễm vào không khí, bao gồm cả những mùi có hại hoặc gây khó chịu. Việc chính phủ không có hành động hiệu quả để giải quyết tình trạng đốt rác lộ thiên tràn lan và thiếu thông tin hoặc giám sát không chặt chẽ là một trong những nguyên nhân khiến vấn đề trở nên nguy hại hơn.
Lebanon nên thực thi lệnh cấm đốt chất thải công khai, Bộ Môi trường và tư pháp cũng nên buộc những người vi phạm phải chịu trách nhiệm. Bộ Môi trường cần giám sát tình trạng ô nhiễm môi trường từ việc đổ và đốt chất thải lộ thiên và công khai kết quả. Bộ Y tế cần giám sát các tác động đến sức khỏe của việc đổ và đốt rác lộ thiên, công bố kết quả và tư vấn cho người dân cách giảm thiểu rủi ro sức khỏe. Nghị viện nên thông qua luật quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn trên cả nước mà không phải chỉ dành riêng cho Beirut và Mount Lebanon, đồng thời có tính đến các hậu quả liên quan đến môi trường và sức khỏe.